Tersin Faciası Sudan’da Siviller ve Yardım Görevlilerinin Acısını Ortaya Koyuyor

“Her şeye çok daha fazla ihtiyaç var; uluslararası toplumu, Sudan’daki ailelere bu zor zamanlarda yardım etmeye çağırıyoruz.” Bu mesaj, Save the Children (Çocukları Kurtarın) örgütü tarafından Darfur’da görev yapan insani yardım ekibinin, Tersin köyü halkının yaşadığı zorlu durumu gözlemlemesinin ardından yapıldı.

Batı Darfur’daki Tersin köyünde yaşayan halk, günlerdir yoğun yağışların neden olduğu heyelan sonrası yolların kapanmasıyla hâlâ uluslararası yardım ekiplerini bekliyor. Köy, Cebel Marra bölgesinde yer alıyor. Bölgenin yüzölçümü Fransa kadar olduğundan, BM ve uluslararası yardım kuruluşlarının ulaşması zaten oldukça güç. Köyün uzak noktasında yaşayan halk, günlerdir yalnızca elleriyle toprakları kazarak, heyelanda gömülen yakınlarına ulaşmaya çalışıyor. İlk acil yardım çalışanları köye yalnızca eşekler üzerinde ulaşabildi. Save the Children’ın açıklamasına göre, köyde büyük bir yıkım ve yüzlerce can kaybı var.   En Trajik Felaketlerden Biri Geçen pazar yaşanan Tersin faciasına rağmen, acil yardım ekipleri ancak perşembe günü köye ulaşabildi. Bunun sebebi, 36 saati aşan şiddetli yağışlar ve bölgede meydana gelen iki yeni heyelanın kurtarma çalışmalarını engellemesiydi. Yıldırımların dağlarda yangın çıkarması, yıkımı artırdı ve halkı yerinden etti.   Save the Children çalışanları, Qolo’daki ofislerinden köye ulaşmak için çamurlu ve kayalık arazide 22 kilometrelik yolu 6 saatte geçebildi. Köyde geçici bir sağlık kliniği kurarak ilaç dağıttılar ve heyelanın bilançosunu değerlendirmeye başladılar. Ancak manzara yıkıcıydı: barınak, gıda, ilaç ve ekipman ihtiyacı çok büyüktü. En büyük zararı yine çocuklar gördü. Ekip, “İnsanlar, yakınlarının cansız bedenlerini çıkarmak için elleriyle kazıyor çünkü yeterli araç ve makine yok. Tersin bölgesi beş köyden oluşuyor. En çok etkilenen köyde yalnızca bir kişi sağ kurtuldu. Tüm köylerde toplam 150 kişi hayatta kaldı; bunların 40’ı çocuk. Çocuklar şu an tıbbi yardım ve korunma desteği alıyor.” bilgisini paylaştı. Sudan ise halihazırda dünyanın en ciddi insani krizlerinden birini yaşıyor. Ülkede 30 milyondan fazla insan –nüfusun yarısından fazlası– yardıma muhtaç. Devam eden çatışmalar, iklim şokları ve yardım konvoylarının engellenmesi nedeniyle bazı bölgeler kıtlığa sürüklendi.   Yardım Konvoylarının Hedef Alınması Tersin’e ulaşmakta yaşanan zorluk, daha önce yardım konvoylarının hedef alınmasını hatırlattı. Ağustos ayında BM Dünya Gıda Programı’na ait 16 kamyonluk yardım konvoyu Kuzey Darfur’da saldırıya uğramıştı. Tanıklar, konvoyun Sudan ordusuna ait bir SİHA tarafından vurulduğunu aktardı. Saldırıda en az üç araç imha edilmişti. Bundan önce, Mayıs ayında yine Dünya Gıda Programı’na ait bir konvoy Kuzey Darfur’un Doğu Koma bölgesinde ordu tarafından vurulmuş, en az beş yardım çalışanı hayatını kaybetmişti. Haziran ayında ise Human Rights Watch, Sudan ordusunun Darfur’un Nyala kentinde yerleşim alanlarına havadan hedef gözetmeksizin bomba attığını açıkladı. Bu saldırılarda çok sayıda sivil öldü ya da yaralandı. Sudan Ordusunun Kimyasal Silah Kullanım İddaları En sarsıcı iddia ise New York Times’ın Ocak 2025’te yayımladığı haberde yer aldı. Habere göre, Sudan ordusu en az iki kez kimyasal silah kullandı. ABD yönetimi, bu raporlarla birlikte Sudan ordusuna ve Genelkurmay Başkanı Abdulfettah el-Burhan’a yaptırım kararı aldı. Uluslararası Tepkiler ve Suçlamalar ABD Dışişleri Bakanlığı, 22 Mayıs 2024’te yaptığı açıklamada, Sudan ordusunun kimyasal silah kullandığını ve bunun 1991 Kimyasal ve Biyolojik Silahları Yasaklama Kanunu’na aykırı olduğunu duyurdu. Buna bağlı yaptırımlar 6 Haziran’dan itibaren yürürlüğe girdi. Gözlemciler, BM’nin “dünyanın en kötü insani krizlerinden biri” diye tanımladığı bu tablo karşısında Sudan ordusunun kayıtsız tavrını, hem ülke içindeki kontrolsüz müttefiklerinin sivilleri ve yardım konvoylarını hedef almasına hem de dışarıdan sağlanan ağır silah desteğine bağlıyor. Acil Durum Avukatları Grubu daha önce Sudan ordusunun sivillerin yaşadığı bölgeleri varil bombalarıyla hedef aldığını da belgelemişti. Bu da Port Sudan hükümetini ağır uluslararası suçlamalarla karşı karşıya bırakıyor. Sudan Ordusunun IHA gücü Ordu, 2023’ten bu yana Darfur’daki operasyonlarınad İran yapımı Muhacir ve Türkiye yapımı Bayraktar SİHA’ları kullanıyor. Muhalıf kaynakları son haftalarda Sudan ordusuna ait Bayraktar TB2 ve Akıncı modeline ait insansız hava araçlarının düştüğüne görüntülü iddiları ortaya attı. ABD basını, Baykar Savunma’nın 2023 sonundan itibaren Sudan ordusuna yaklaşık 120 milyon dolarlık İHA ve mühimmat sattığını yazmıştı. Bu dronlar Sudan ordusunun gücünün önemli bir kısmını oluşturuyor.