UZM.DR.TAHSİN ÖZENMİŞ YAZDI: SUMUD: ÖZGÜRLÜĞÜN ADI, VİCDANIN SESİ

Bir kelime düşünün: SUMUD. Arapçada “sebat, direnişte sebatkâr olma” demek. Bugün bu kelime, bir halkın nefes borusuna takılmış ablukayı denizden açmaya çalışan; kıtaları, dilleri, ideolojileri bir araya getiren sivil bir harekete isim oldu: Global Sumud Flotillası. Ama aslında bu isim, yalnızca gemilerin değil, dünya vicdanının rotasını tarif ediyor.

Bu gemilerin yolculuğu, sadece lojistik bir operasyon değil, aynı zamanda sembolik bir isyanın ve "vicdan diplomasisinin" en saf örneğidir. Filo, uluslararası hukuku, adaleti ve insanlık değerlerini hiçe sayan bir ablukayı delmeye çalışırken, aslında dünyanın en güçlü donanmalarına ve siyasi mekanizmalarına karşı duruş sergiliyor. Bu gemiler, okyanuslarda bir damla gibi görünse de, taşıdığı anlam, en güçlü ordulardan bile daha ağır. Onlar, sessizliğin ve kayıtsızlığın duvarını yıkmak için yola çıkan birer çekiç. Onlar, Gazze'nin sokaklarında yankılanan çığlıkları, dünyanın dört bir yanına taşıyan birer megafon.  ​Bu gemiler, karaya ulaşsın veya ulaşmasın, şimdiden görevlerini yerine getirmişlerdir. Gazze'deki halka "yalnız değilsiniz" derken, dünyanın vicdanına bir ayna tutmuş ve SUMUD'un sadece bir kelime olmadığını, yaşayan, nefes alan bir eylem olduğunu göstermişlerdir. Çünkü bazen en büyük özgürlük, bir eylemin kendisinde değil, o eylemi mümkün kılan sarsılmaz ruhtadır. Dünyanın limanlarından tek bir limana: Gazze Yaz sonunda Avrupa ve Kuzey Afrika’nın çok sayıda limanından—Barcelona, Cenova, Sicilya, Yunan limanları ve 4 Eylül’den itibaren Tunus—aynı hedefe doğru hareket eden 50’den fazla sivil tekne, “denizden insani koridor” açma hedefiyle birleşti. Organizasyon, birçok ağ ve oluşumun ortaklığıyla yürütülüyor: Freedom Flotilla Coalition, Global Movement to Gaza, Maghreb Sumud Flotilla ve diğerleri.  Kimler var? Hangi ülkelerden? Flotillaya altı kıtadan gelen en az 44 ülkenin sivil delegasyonları katılıyor. Listede Avustralya’dan Brezilya’ya, Güney Afrika’dan çok sayıda Avrupa ülkesine kadar geniş bir yelpaze var. Katılımcılar herhangi bir hükümet adına değil; meslek birlikleri, STK’lar, sendikalar, öğrenci hareketleri ve bağımsız inisiyatifler adına yola çıkıyor.  Kaç gemi, kaç kişi? Organizatörler filonun yaklaşık 50+ tekneden oluştuğunu ve binlerle ifade edilen gönüllünün farklı etaplarda gemilere bindiğini duyurdu.  bağımsız haber-yorum kaynakları, bunun bugüne dek en büyük koordineli sivil deniz misyonu olduğunu vurguluyor.  Suda hukuk, suda siyaset İsrail’in 2007’den beri sürdürdüğü deniz ablukası, 2010’dan bugüne tüm Gazze’ye gitmek isteyen filoların uluslararası sularda durdurulması veya saldırıya uğraması ile sonuçlandı. Bu tarihçe, haritalarla da belgelenmiş durumda. SUMUD filosu, bu zinciri kırarak ablukanın fiilen gayrimeşru olduğunu göstermeyi hedefliyor.  Tunus açıklarında gerilim: “Drone” iddiası ve soru işaretleri Geçtiğimiz günlerde Tunus’un Sidi Bou Said limanında filo yöneticilerinin bulunduğu Portekiz bayraklı bir teknenin yangın çıkardığı olay, “drone saldırısı” iddiası ve Tunus makamlarının “iç patlama” açıklamasıyla dünya basınına yansıdı. Can kaybı olmadı; filo “yola devam” kararlılığını teyit etti. Bu olay, denizdeki sivil girişimlerin nasıl bir asimetrik risk alanında seyrettiğini bir kez daha gösterdi.  Neden “SUMUD” bugün? Çünkü bir halkın nefes alma hakkı, yalnızca kıyıya vuran un çuvalları ve bebek maması kolileri değildir; hukukun evrenselliğini ve insanlığın müşterek vicdanını test eden bir turnusoldür. Bu yüzden filoda  bir bilim insanı da var, liman işçisi de; bir iklim aktivisti de var, bir hemşire de. Kimi isimler—örneğin Greta Thunberg—yüksek görünürlükleriyle caydırıcılık sağlamayı amaçlıyor Tıbbın diliyle: Açlık, abluka ve epidemiyoloji Gazze’de gıda güvencesizliği, yetersiz beslenme, enfeksiyon riski ve travma sonrası stres birbirini besleyen bir sarmal oluşturuyor. Denizdeki bir sivil filosu, elbette tek başına bu tabloyu tersine çeviremez; fakat uluslararası insancıl hukukun ihlallerine dikkat çeken yüksek profilli, barışçıl bir eylem olarak politik-ahlaki baskı üretir. Bu baskı, insani yardımın engelsiz geçişi ve kalıcı ateşkes için müzakere masalarını etkiler. “Risk büyük.”  Evet, büyük. Nitekim Tunus’ta yaşanan hadise, riskin teorik değil somut olduğunu gösterdi. Ancak tam da bu yüzden “SUMUD”, korkuya değil vicdana yaslanan bir kararlılığın adı.  Son söz: Vicdanın rotası şaşmaz SUMUD Flotillası, yalnızca Gazze kıyılarına değil, dünya kamuoyunun kalbine yanaşmayı hedefliyor. Çünkü ablukaya uğrayan önce ekmek değil, hukuktur. Hukuk nefes aldığında, ekmek de ulaşır; elektrik de, su da, ilaç da. Bu yüzden bugün, limanlardan yükselen düdük sesi, siyasetin gürültüsünden daha berrak bir şey söylüyor: “Özgürlüğün adı, vicdanın sesi: SUMUD.”